De Inspectie van het Onderwijs publiceerde op 16 april 2025 opnieuw De Staat van het Onderwijs. Ook dit jaar wordt duidelijk dat de gezamenlijke opdracht voor passend onderwijs urgenter en complexer is dan ooit. In dit bericht geven je een korte samenvatting en delen we links als je meer wilt lezen.
Steeds meer leerlingen hebben extra ondersteuning nodig. Het aantal leerlingen in het (voortgezet) speciaal onderwijs is weer net zo hoog als tien jaar geleden. Dat staat haaks op het uitgangspunt ‘regulier als het kan’ en de ambitie van inclusief onderwijs. Die ambitie is bovendien niet vrijblijvend: het VN-Verdrag Handicap en andere internationale afspraken verplichten ons tot een inclusieve leeromgeving.
Grote verschillen tussen regio’s
De deelname aan het gespecialiseerd onderwijs verschilt sterk tussen samenwerkingsverbanden. In het sbo varieert dit van 0,3% tot 4%, in het vso van 0,8% tot 6,3%. De oorzaak van deze verschillen is niet altijd duidelijk, maar duidelijk is wél dat een hoge deelname leidt tot knelpunten. Denk aan wachtlijsten, oplopend verzuim en een toename van vrijstellingen. Ook de financiële druk op samenwerkingsverbanden groeit: een groter deel van het budget gaat naar het gespecialiseerd onderwijs, waardoor er minder ruimte overblijft voor ondersteuning op reguliere scholen.
Ondersteuningsplannen en verantwoording
De inspectie ziet dat veel ondersteuningsplannen tekortschieten. In 80% van de ingediende plannen ontbreken wettelijke onderdelen of zijn de afspraken te weinig concreet. Ook de verantwoording moet beter. Scholen leggen lang niet altijd verantwoording af aan hun bestuur over de inzet van ondersteuning, waardoor ook besturen en samenwerkingsverbanden onvoldoende zicht hebben op de resultaten.
Samenwerking als sleutel
Tegelijkertijd zijn er hoopvolle signalen. Samenwerkingen tussen reguliere en speciale scholen laten zien dat inclusiever onderwijs wél mogelijk is, mits er een gedeelde visie, betrokkenheid en passende voorzieningen zijn. Leerlingen voelen zich veilig in een inclusieve klas en laten positieve ontwikkelingen zien – cognitief én sociaal-emotioneel. Internationale voorbeelden laten zien dat het kan, als we het sámen doen.
Wat vraagt dit van ons?
De vrijblijvendheid moet eraf. Dat vraagt om concrete doelen, stevige ondersteuningsplannen en heldere afspraken. Maar vooral om samenwerking: tussen scholen, besturen, ouders en samenwerkingsverbanden. Samen zijn we verantwoordelijk voor een goed dekkend netwerk van voorzieningen en het realiseren van kansen voor alle leerlingen.
Lees meer
📄 De pagina’s over passend onderwijs vind je vanaf pagina 98 in het hoofdrapport De Staat van het Onderwijs 2025 (pdf)
📄 Lees het sectordocument over samenwerkingsverbanden passend onderwijs (pdf)
📄 Bekijk alle documenten over De Staat van het Onderwijs (link)
Lees ook de goede voorbeelden uit de praktijk in het online magazine
In het online magazine bij De Staat van het Onderwijs 2025 worden de feiten en cijfers uit het rapport aan verhalen en suggesties uit de onderwijspraktijk gekoppeld. Zoals het praktijkverhaal ‘Samen naar school: Lichtenbeek investeert al 15 jaar in inclusief onderwijs’.